Cavidname

  İkbal'in olgunluk dönemi eserlerinden olan Cavidname, bu büyük düşünürün düşünce silsilesinin devamı ve en önemli dönüm noktası durumundadır.
  Dante'nin (1265-1321) Divina Commedia'sına nazire olarak yazılmıştır, kelime anlamı sonsuzluk ya da ölümsüzlük mektubu/kitabı olan İkbal'in kendi oğlu Cavid'in adını taşır. Goethe'nin Faust'unun etkisinde yazılmış bulunduğu iddia edilse de aslında Miraç mucizesi planı üzerine oturtulan manzum eserde Mevlana Celaleddin Rumi'nin refakatinde yapılan ve gökler, çeşitli gezegenler ile cennetin katedildiği ve her safhada muhtelif fikir, siyaset ve kültür adamlarıyla çeşitli dini ve siyasi meseleler hakkındaki konuşmaların gerçekleştiği bir yolculuk anlatılmaktadır.
  
  Aşık mısın? Mekandan mekansızlığa yürü
  Kendine haram kıl şu korktuğun ölümü
  Ey mezar içinde ölü gibi yatan sen
  Dirilmek mümkün Sûr borusu ötmeden!
  Gırtlağında hoş ve güzel nağmelerin varken
  Nice sürer kurbağa gibi çamurda inlemen?
  Bin üzerine zamanın ve mekanın
  Çöz bağını şu dolaşmış zünnarın
  İki göz ve kulağını daha da keskinleştir
  Gördüğün her şeyi aklına yerleştir
  Karıncaların sesini işiten kişi
  İşitir zanneden zamanenin gizini
  Perde yakıp göze esir olmayan
  O etkili bakışı iyice öğren benden