İmam Muhammed'in Usul Anlayışı

İslâm hukuk tarihinin en önemli asırlarından olan hicrî ikinci (milâdî sekizinci) asrın önde gelen şahsiyetlerinden biri olan İmam Muhammed (v. 189/805) fıkıh tarihinde önemli bir yere sahiptir. Çünkü o şu anki bilgilerimize ve yaygın kabule göre orijinal bir tarzda telif ettiği  eserleriyle  bir  çığır  açarak  fıkhın  bugünkü  yazım  sistematiğini  almasına  öncülük yapmış ve kendisinden sonra gelenlere de büyük ölçüde etki etmiştir. 

İmam Muhammed devletler hukuku ve ekonomik faaliyetler (kazanç yolları) konusunda ilk kapsamlı eseri yazmış günümüz müslümanlarının çoğunluğunun tâbi olduğu hanefî ekolünün  görüşlerini  nakletmiş  ve  önde  gelen  bir  imamı  olmuştur.  Ayrıca  iki  önemli ekolün imamı olan İmam Şâfiî'nin (v. 204/820) doğrudan İmam Ahmed b. Hanbel'in (v. 241/855) ise dolaylı hocası olması bir fakih olarak önemini daha da artırmaktadır.

Doç.  Dr.  Aydın  Taş  kaleme  aldığı  ve  Nizamiye  Akademi  Yayınları'ndan  çıkan  İmam Muhammed'in Usul Anlayışı adlı bu çalışmada İslâm hukuku açısından mühim bir köşe taşı olan İmam Muhammed'in fıkıh usulü anlayışını kendi eserlerinden hareketle ortaya 
koymaya çalışıyor. 

Eser giriş ve dört bölümden oluşmakta. Birinci bölümde İmam Muhammed'in kişisel ve  ilmî  hayatı  ele  alınmış.  İkinci  bölümde  İmam  Muhammed'in  fıkhî  çözümlerinde 
başvurduğu delillerden kitap sünnet şer'u men kablenâ icmâ sahabi sözü ve örf ayrı ayrı  ele  alınmakta.  Üçüncü  bölümde  İmam  Muhammed'in  ictihad  yöntemi  ortaya 
koymaya çalışılıyor. Bunu yaparken onun ictihadın tanımı şartı değeri ictihadda hata ve  isabet  problemine  dair  görüşleri  naslardan  hüküm çıkarmada  dikkate  aldığı  lafzî ve aklî prensipler ile tearuz eden deliller arasındaki tercih kriterleri ortaya koyulmaya gayret  edilmiş.  Dördüncü  bölümde  ise  Hanefî  ekolünün  İmam  Muhammed'e  kadarki tarihî çizgisi hakkında bilgi veriliyor.