Yeraltından Notlar

İlk olarak 1864'te Vremya dergisinde yayımlanan bu eser kırklı yaşlarda inzivaya çekilen bir adamın yeraltı
dünyasından kafasını kaldırıp gençlik dönemine bakışını anlatır. Kendisini dünyadan soyutlamış kendi deyimiyle
hasta bir insan olan isimsiz kahramanımız, kızgınlıklarını, kırgınlıklarını, çatışmalarını, neden kendini
soyutladığını, insanlardan neden nefret ettiğini ve neden kendini yeraltına kapattığını anlatır. Kahramanımızın adı
yoktur. Kahramanın adı yoktur ama herkes bu kahramanımızın karanlığında kendi karanlığını bulacaktır. Eserin
ilk baskısının girişinde Dostoevsky, bunu şöyle anlatır: Gerek 'Notlar' yazarının, gerek 'Notlar'ın tamamen hayal
mahsulü olduğu şüphesizdir. Bununla beraber, çevremizdeki insanlar üzerinde biraz düşünülürse, bu notların yazarı
gibi şahısların aramızda bulunmasının yalnız mümkün değil, muhakkak olduğu anlaşılır. Ben sadece pek yakın bir
zamanın sıradan bir tipini daha açık olarak kamu huzuruna çıkarmak istedim. Bu, henüz hayatta olan kuşağın
tiplerinden biridir.
Varoluş felsefesinin işlendiği ilk eser olma niteliği de taşıyan ve kendisinden sonra gelecek olan düşünür ve
yazarlara ilham kaynağı olacak bu eserinde Dostoyevski, bir anti-kahraman yaratır. Ve bu karaktere; aşkı, iyiliği ve
kötülüğü, medeniyeti, akıl ve istek çatışmasını, iradeyi, insanın arayışlarını, intikam duygusunun verdiği hazzı,
yazmayı, kendine olan nefretini, sistemin dayattığı eziklik duygusunu sorgulatır.
Yeraltından Notlar, hakikati kanla haykırır. (Nietzche)